Uda iritsita, gehienetan erlijio ekimenen karietara elkartzeko xede, nomada anitz heltzen dira. Gehienetan egun bat edo bi gelditzen dira. Alta, udalek ez dute begionez ikusten «abisurik eman gabe» gehienetan kultura Rom duten jende horiek herrian kanpamendu jartzea, Naiz atariak azaldu duenez.
Hala gertatu zen bart Uztaritzen. Orotara 150 bat karabana errugbi zelaian sartu ziren atzo. Bruno Carrere auzapeza, jendarmeekin batera, bertara hurbildu zenean, astebete bertan geratzeko asmoa agertu zieten komunitateko arduradunek.
Izan ere, lur eremu horretan uholde arriskua izanik, jende horiek bertatik alde egiteko eskaera egingo zuela jakitera eman zuen berehala Bruno Karrere auzapezak.
Karrere kexu azaldu da, Euskal Elkargoak bidai jendearentzat prestatu duen lekura -Arrangoitzen dago- ez dutelako joan nahi izan, «txikiegia zela erranez».
Uztaritzen bezala, egun batzuk lehenago Azkaingo kirol eremuan akanpatu zuten ehundik gora karabanak. Orduan ere, tokiko agintarien esanetara «bortxaz sartu ziren»
Komunitate erlijiosoko kideak ziren eta kasu horretan beraien apaizak konpromisoa izenpetu zuen Herriko Etxearekin bertan egun batzuk izateko.
Epea bukatuta, Azkainetik alde egin zuten bidaiarekin jarraitzeko. Uztaritzeko auzapezak gauza bera espero du.
Saltzaile ibiltari, herriz herri besta garaian feriante bezala edo sinpleki erlijio ekimenen jarraitzaile izaten dira, gehienbat, karabana nomada horietan etortzen diren jendeak. Anitz Rom do kultura ijitokoak dira.
Euskal Elkargoaren lana
Euskal Elkargoak etorrera horiek arautzeko urratsa eman bazuen ere, oraindik ere erantzuna ez dela guztiz egokia onartu du Paul Baudry, erakundeko etxebizitza eta hiri politikarako arduradunak.
Kazeta.eus agertari digitalarekin izandako elkarrizketa batean hiru lurraldeek duten gaitasuna zehaztu du Baudryk.
«Gutxi gorabehera 500 bat karabana hartzen ahal ditugu, baina abisatzen ez diguten taldeak kudeatzeko egiazko zailtasunak ditugu», nabarmendu du.
Bere esanetan, egutegia landu badute ere, nomada anitz aitzinetik abisu eman gabe etorri dira aurten, eta «hori da arazorik handiena».
Legeak zer dio?
2000. urtean aldarrikatu zen jendeen instalazioa arautzeko azkeneko legea.
Izan ere, iaz aldaketa bat ezarri zioten legeari, hain zuzen ere harrera guneak kudeatzeko gaitasuna udalerri edo herri elkargoen eskuetan ezarriz. Azkeneko aldaketa horren arabera, Ipar Euskal Herriaren kasuan Euskal Elkargoari dagokio nomadak hartzeko lur-eremuak zehaztuko duen egitasmoa zehaztea.
Izan ere, nomadak gune horietatik kanpo ezartzeko erabakia hartzen badute, Herriko Etxeak horiek kanporatzeko prozedura ahal du martxan eman.
Jakin behar da sarritan bidaia jendeek ez dutela onartzen eskaintzen zaizkien guneak, baldintza egokiak ez dituztelakoan. Beste batzuetan, beraiek geldiune bezala hautatzen dituzten herrietan gunerik ez dago beraiek hartzeko: salbuespen salbuespen, ez udalek ez auzoek ez dutelako begi onez ikusten herritar horien etorrera.
1969an ezarri zen lehen aldiz bidaia jendea espresioa frantses legean. Izendatze horrekin pertsona horiek ijito bezala aurkeztea nahi zuten saihestu. Alta, nomadak kontrolpean ezartzea zen arau horren xede nagusia, bizitza ibiltaria zeramaten horien erroldatzea bultzatuz.
90. hamarkadan Besson legea aldarrikatu zen. Horren arabera, 5.000 biztanle baino gehiago zuten herriek komuniate horiek aterpetzeko harrera guneak behar zituzten ezarri.
Udalerri anitzek ez zuten agindu hori betetzen eta horren ondotik hainbat erreforma eman dituzte plantan urtero ika-mikak ekartzen dituen jende mugimendua arautzeko.
Interes talka argia da. Alde batetik, bigarren mundu gerran jazartuak izan ondoren babesa jaso zuten herri nomaden eskubideak daude, eta bestetik tokiko erakundeen betebeharra. Agerikoa da gaur gaurkoz udal gehienek, baita Ipar Euskal Herrian ere, zailtasunak dituztela herritar askok arrotz sentitzen duten nomaden errealitatea kudeatzeko.
