Ortzaizen burututako operazioa nola gogoratzen duzu?

Hasieran ez genuen ulertu. Gainera Raid polizia zerbitzua bazen, gertakariak garrantzia izan behar zuela pentsatu genuen. Gauean, 02.00etan iritsi zitzaizkigun informazioek bortizkeria erabili zutela azaltzen zuten; ezagutzen genituen pertsonen kontra. Biharamunean, ezagutzen genituen pertsona horiek kolpatuak ziren, deus egin ez zutenak ere bai. Zuek eta ni bezalakoak. Edozein kasutan, ezinezkoa da polizia gizartearen kontra aritzea. Poliziak gizartea babesteko egon beharko luke, eredu demokratiko batean. Gau horretan ikusi genuen bezala, bortizkeriari euskal gizarteak dantzekin eta kantuekin erantzun dio.

Bake prozesu honetan, hautetsien funtzioa zein da?

Bi gauza daude. Ortzaizeko mintzaldian azaldu dudan bezala, alde batetik alderdi politikoek Aieteko deklaraziotik hartu duten engaiamendua dago. Askorentzat ez zen erraza izan, gure izenean parte hartu genuelako eta ez alderdiaren izenean. Engaiamendu pertsonala zen eta geroztik mantendu dugu. Aiete ondoren sekretuan elkartu gara lan egiten segitzeko, pentsatzen genuelako ez zela agiri batetan gelditzen ahal; zerbait mediatikoan. Erakutsi dugu bakoitzak lan eginez emaitza bat lortzen ahal dugula.

Bakoitzak bere alderdi politikoan lan egiten du eta ezagutzen dituen ateetara jotzen du. Gaur egun ezkerra boterean da, bihar eskuina izanen da; espero dut gatazka lehenbailehen konponduko dela. Pentsatzen hasi naiz bakoitzak funtzio bat bete beharko duela urteetan zehar. Gaur egun aitzinamendu bat agertu da, eta gizartea ez da baitezpada ohartu: Ipar Euskal Herriko hiri elkargoa. Instituzionalizazioa.

Euskal presoei dagokionez, duten eginkizuna zein da?

Euskal presoen gaiari dagokionez, ez da bakarrik Estatu frantsesaren ardura. Zorigaitzez, batzuk Estatu frantsesean dira, baina beste batzuk Estatu espainiarrean. Euroaginduen arazoei aurre egin behar izan diegu ere. Gaur egun ez genieke egoera horiei gehiago aurre egin behar. Parlamentari eta hautetsi batzuek indarrak elkartu ditugu Aurore Martinen alde eta segituko dugu, bere prozedurak segitzen duelako. Estatu frantsesean ez litzateke onargarria, Estatu espainiarrean prentsaurreko bat eskaintzeagatik jujatua izatea. Adierazpen askatasunak zentzu bat dauka eta Estatu espainiarrean ere hala dela pentsatzen dut. Ez dut eskua sartu nahi, parlamentari gisa soilik lege frantsesak aipatzen ditut, baina Aurore Martinek frantses nazionalitatea du, beraz bere tokia Estatu frantsesean da.

Beste presoei dagokienez, Christiane Taubira Justizia Ministroarekin batera erregularki lan egiten dugu euskal presoak besteek dituzten eskubideak dituztela azaltzeko. Salbuespen neurriek ezin dute iraun. Afera da ez direla bakarrik euskal presoak, biktimak bi aldeetan daude. Sufrimendua bi aldeetan dago. Pertsona batzuk hil dira, aitortu behar da eta aldi berean badaude familia asko, sufritzen segitzen baitute, zorigaitzez beren presoek ez dituztelako beste presoek dituzten eskubide berdinak. Parlamentari frantses gisa ez da onargarria. Ez da beti erraza, presoak hurbiltzea entseatzen garenean segidan Estatu espainiarra mugitzen da eta terrorismoaren kontra lan egiteko partaidetza dutela gogoratzen dio Estatu frantsesari.

Nola azaltzen duzu justuki Estatu espainiarraren esku hartze hori, adibidez, presoen gaiari dagokionez?

Beharbada zaila da ulertzeko, baina ez da esku hartze bat. 80 hamarkadaz geroztik terrorismoaren kontrako lankidetza bat plantan jarri da.

Aipatzen duzu Estatu espainiarraren parte hartzea presoen hurbilketaren kasuan, baina nola azaltzen duzu eri diren presoen baldintzapeko askatasunen ukapena? Lorentxa Guimonen kasua, adibidez.

Eri diren beste preso batzuen kasuak ukan ditugu, defendatu ditugu eta ez dugu lortu. Nire ustez Estatu frantsesaren ohorearen parte da : Justizia independentea da Estatu frantsesean. Ez da beti horrela izan baina ezkerrarekin horrela da. Kasu horretan eskua hartzen ahal genuke, baina justiziak berak askatzen duen edo ez erabaki behar du.

Justiziak azken urteetan baldintzapeko askatasunak ukatu ditu desarmatzea burutu ez dela argudiatuz…

Ez dut uste horrela izan denik. Pentsatzen dut gaur egun, zoritxarrez, justiziak euskal presoak terrorista gisa tratatzen dituela beti; hori arazo bat da eta esplikatu behar da. Aldi berean, Ortzaizen atxilotu dituztenetako batzuk, itzuli dira. Askatu dituzte. Beste garai batean kartzelan geldituko lirateke.

Askotan aipatu duzu desarmatzearen garrantzia bake prozesuarentzat, baina nola burutu daiteke?

Gaur egungo gaia da. Desarmatzea etapa oso garrantzitsua eta beharrezkoa da, baina galdera da urrats hori nola burutu. Nire ustez, eta iritzi pertsonala da, armak bakarrik kuadro zehatz batean ematen ahal dira. Estatu frantsesean, ezin dira mugitu kuadro zehatz bat plantan ezartzen ez den bitartean. ETAk armak ez ukitzearen engaiamendua hartu du, beraz, horiek ez dira mugitu behar, horiek mugitzea ez da justifikagarria.

Uste duzu egun hori iristen bada, Estatu frantsesak bake prozesuaren aldeko pausua emanen duela?

Beste manera batean erranen dut. Ez dut ikusten nola Estatu frantsesak ez lukeen urrats berririk eginen itzultzen balituzte. Ez legoke aitzakiarik ez egiteko.

Nola definituko zenuke bakea?

Bakea, Parisen gertatu dena [Pariseko bake konferentzian] Euskal Herrian ikusten hastea da. ETAren biktimak eta ETAren eragileak elkartzea eta eskua ematea. Lehen aldiz elkarrekin adostea: inoiz ez gehiago.